Böhrandən qorunmanın 20 yolu

BusinessWeek, 2009da böhrandən təsirlənməmənin yollarını ekspertlərə soruşdu, ortaya 20 maddəlik resept çıxdı.

2008-in ən əhəmiyyətli hadisəsi olaraq xarakterizə edilən qlobal maliyyə böhranı, başda ABŞ olmaq üzrə bütün ölkələrə mənfi təsir etdi. İqtisadiyyatdakı daşları yerindən oynadan maliyyə böhranı bərabərində bir silsilə tədbir paketlərini də özü ilə gətirdi.

Amerikanın hörmətli iqtisadiyyat jurnalı BusinessWeek, 2009da böhrandən yara almamanın yollarını ekspertlərə sualı, ortaya 20 maddəlik resept çıxdı.
Beləcə 2009da böhrandən təsirlənməmənin 20 yolu;

1 - GƏLƏCƏYİ TƏXMİN ETMƏYİN
Amerikan Harvest Group Varlıq İdarəçisi Femi Shote, " Heç şübhə yox ki gələcəyini bilmədiyimiz, təxmin edə bilmədiyimiz bir vəziyyət içindəyik. Bu mövzuda bəzi təxminlər edib bu istiqamətdə hərəkət etmək böhrandan yara almağa səbəb olacaq.

2- KASSANIZDA HƏR VAXT BİR MİQDAR NƏĞD OLMALI
Əgər işinizi itirməkdən qorxmursunuzsa təcrübəniz çox möhkəm deməkdir. İnsanların böhrandə borc bataqlığına girməməsi üçün əllərində bir miqdar nəğd pul olması lazım olduğu
mövzusunda müxtəlif söz-söhbətlər var. İşiniz itirsəniz, həyatınızı davam etdirə bilməniz üçün ən az 12 min dollarınızın cibinizdə olması lazımdır.

3- XARİCİ İNVESTİSİYAYA FOKUSLANIN
Bu, Amerikanlar üçün bir təklif. Maliyyə böhranın ürəyi ABŞ olunca, ölkədəki birjalar da ayaq-baş oldu ancaq dollar da əhəmiyyətli pul vahidləri qarşısında dəyər qazandı. İnkişaf etməkdə olan iqtisadiyyatların bazarları, ABŞ bazarlarına görə daha az yara aldı. Güclü dollarla xarici birjalarda isvestisiya qoyan Amerikalı qazanmağa namizəd.

4 - TƏK BİR KAĞIZA OYNAMAYIN
Ekspertlərə görə birjada bütün pulu tək bir şirkətə yatırtmaq çox riskli. İqtisadiyyatda kövrək bir dövrdən keçildiyi üçün şirkətlərin iflası an məsələsi. Belə bir vəziyyətdə bütün pulunuzu yatırtdığınız şirkət iflas edə bilər və pulunuzun bütününü itirə bilərsiniz. Analistler, birjada böyük-kiçik demədən fərqli kağızlara isvestisiya qoymaq lazım olduğuna inanır.

5- ENERJİ QƏNAƏTİNƏ YÖNƏLİN
ABŞ-lı maliyyə eksperti Russell Francis, şirkətlərin enerji qənaəti tələb edən investisiyaları etdikləri təqdirdə hökumətlərdən vergi endirimi almasına diqqət çəkdi. Francis,
şirkətlərin dövlətdən əldə etdiyi vergi endirimi ilə başqa problemləri həll edə biləcəyi fikirində.

6 - TƏQAÜDÇÜLÜK MÜKAFATLARINIZI UNUTMAYIN
Ekspertlər, iqtisadiyyat yaxşı da getsə, pis də getsə təqaüdçülük mükafatlarının tam olaraq ödənməsi lazım olduğu düşüncəsində. Bu gün böhran olduğu, sabah olmayacağı mənasını verməz...

7- PUL YIĞMAĞA ÇALIŞIN
ABŞ-lı ekspertlər, həm pis günləri sovuşdurmaq, həm də investisiya edə bilmək üçün pul yığmanın şərt olduğu fikirində.

8- ANİ QƏRARLAR VERMƏYİN
İqtisadçılar, kövrək iqtisadi bir mühitdə ani veriləcək bir qərarın zərərə yol aça biləcəyi fikirində. Duyğularınızla da hərəkət etməməniz gələn tövsiyələr arasında.

9- YÜKLÜ BORCLARINIZI BAĞLANIN
Analistler 2009-da böhrandən yara almamaq üçün investisiyadan əvvəl yüklü borcları ödəmək lazım olduğu fikirində. Xüsusilə yüksək faizli borclar bir an əvvəl ödənməli.

10 - İNVESTİSİYADAN İMTİNA ETMƏYİN
Ekspertlər, birjadakı investisiyalardan imtina etməmək lazım olduğu fikirində. Analistlerə görə birjaların tavan etdiyi dövrlər dərhal böhranlərin ardından gəlir. Burdaki ən əhəmiyyətli
faktor doğru zamanda doğru kağıza oynamaq və investisiyasi tək bir şirkət üzərindən icra etməmək.

11 - XƏRCLƏMƏLƏRİNİZİ İZLƏNİN
Ekspertlərə görə dünya əhalisinin ən böyük problemlərindən biri pullarını haralara xərclədiklərini bilməmələri. 2009-da böhranı aşa bilmənin əhəmiyyətli yollarından biri də xərcləmələrinizi bir proqram vasitəsilə izləmək. Gəlir–xərç tarazlığını meydana gətirmək böhrandən yara almamanın əhəmiyyətli bir faktoru.

12 - YÜKSƏK MAAŞLARA DİQQƏT
Bu təklif bünyəsində ədəd tərəfindən çox işçi işlədənlər üçün. Ticarətdə əhəmiyyətli olan bütün xərclərdən sonra əlinizə qalan pul. Xərclər və xərc qələmlərinin ən əhəmiyyətli faktoru isə çalışan maaşları. Yüksək maaşlı çalışan ədədiniz çox olsa, böhran mühitində endossamentlərinizdə olabiləcək bir eniş olacağından ötəri sizə qalan pul da az olacaq.

13 - GÖTÜRDÜYÜNÜZ KREDİTLƏRƏ YENİDƏN NƏZƏR SALIN
Dünya mərkəz banklarının faiz endirmə qərarları, xüsusilə mortgage ödəmələrinin faiz nisbətlərini təsir edəcək. 2009-dakı mortgage ödəmələrini yenidən revize etmənizdə fayda var.

14 - SÜRÜNÜ İZLƏMƏYİN
Ekspertlər, ABŞ-lı məşhur investor Warren Buffetin," İnsanalar qorxarkən siz qorxmayın, insanlar qorxmazkən də siz cəsur davranmayın" sözündən yola çıxaraq, 2009-da böhranın təsirlərini hiss etməmək üçün 'sürüyə uymayın' təklifində var. Böhran mühitində məntiq çərçivəsində öz bildiyinizi etmək ən yaxşı yol kimi görünür.

15 - İNVESTİSİYA VƏ BÜDCƏ TARAZLIĞINI QURUN
İsvestisiya qoyarkən büdcənizi gözardı etməyin. Büdcənizi yaxşı nəzarət etmək, sağlamlıq isvestisiya qoymanın ən əhəmiyyətli faktoru.

16 - SIĞORTALARINIZDAN İMTİNA ETMƏYİN
İqtisadi böhranlər naməlumluqları da özü ilə gətirir. Bu gün evinizin və avtomobilinizin sığorta mükafatları gərəksiz kimi gələ bilər ancaq yenə də əmlaklarınızı möhkəmə alın. ABŞ-lı ekspertlər, sığortanın bəzən həyat qurtardığı fikirində.

17 - MALİYYƏ MƏSLƏHƏTÇİNİZLƏ DAHA SIX BİR YERƏ GƏLİN
İqtisadçılar maliyyə məsləhətçisi məsələsinin ən əhəmiyyətli mövzulardan biri olduğunu söyləyir və son günlərə damğasını vuran Madoff skandalını nümunə verir. İşlərinizi həm məsləhətçinizlə nəzarət edin, həm də özünüz bir dəfə daha üzərindən dolan. Böhran mühitlərində gözdən qaçacaq kiçik bir ünsür istənməyən bir fəlakətə yol aça bilər.

18 - ANLAMADIĞINIZ BİR ŞEYƏ İSVESTİSİYA QOYMAYIN
Ekspertlərə görə bu böhran kredit və pul bazarlarında böyük bit naməlumluq meydana gətirdi. İnvestorlar, yalnız yaxşı gəliri olduğu üçün isvestisiya qoyduqları kağızlardan böyük zərər etdi. Məsləhətçiniz, ya da Brokeriniz isvestisiya qoyduğunuz kağızın detallarını sizə izah edə bilmirsə diqqət!

19 - ETİBARLI İNVESTİSİYALARIN 'ETİBARLI' OLDUĞUNDAN ƏMİN OLUN
Analistler, etibarlı və gəliri müəyyən olan kağızların əslində elə olmadığı fikirində. Pulunuzu yatırdacağınız kağız, böhran dövrlərində zəmanət pul qazandırmağa bilər.

20 - ALTINDAN QALXA BİLMƏYƏCƏYİNİZ RİSKLƏR ALMAYIN
Kimi iqtisadçılara görə 2008-də itirilən varlıqlar 2009-da yerinə gəlməyəcək. Kimi ekspertlər də gələcək ildə, bu il itirilənlərin qazanılacağı fikirində. Analistler 'Edilən bir səhv, zəncirləmə olaraq gerisini gətirir' fikirində birləşir. Böhrandən əvvəl böyük risklər alaraq qazanmış ola bilərsiniz ancaq bundan sonra belə olmayacağı qəti. Ayağınızı yorğanınıza görə uzatmalısınız.